Μαραθώνας – Τσέπι

Ιστορικό

  Στη θέση Τσέπι, επί της οδού Πλαταιών που οδηγεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα, βρίσκεται το νεκροταφείο της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (3000 – 2300 π.Χ.). Το 1969, ο αρχαιολόγος Σπυρίδων Μαρινάτος ανακάλυψε τις πρώτες ταφές σε ένα εκτεταμένο και εντυπωσιακό νεκροταφείο, από το οποίο έχουν εντοπιστεί 70 συνολικά τάφοι και ένας αποθέτης. Η ανασκαφή διήρκεσε ως το 1974, ενώ από το 1997 έως σήμερα συνεχίζεται από την αρχαιολόγο, ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μαρία Παντελίδου – Γκόφα, πάντοτε δια της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας. Κατά το διάστημα 2003-2004, το μεταλλικό υπόστεγο της παλαιάς ανασκαφής αντικαταστάθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού με νέο στέγαστρο σύγχρονων προδιαγραφών, καθιστώντας τον αρχαιολογικό χώρο επισκέψιμο στο ευρύ κοινό.

Περιγραφή

  Το νεκροταφείο αποτελείται από οικογενειακούς τάφους, ορθογώνιους ή κυκλικούς, που παρατάσσονται σε παράλληλες σειρές. Ο κάθε τάφος ήταν επενδεδυμένος εσωτερικά με πλάκες ή ξερολιθιά και καλυπτόταν με σχιστολιθικές πλάκες. Είχε διαμορφωμένη είσοδο με πρόθυρο και προστατευτικό περίβολο στη μία στενή πλευρά. Η είσοδος επέτρεπε τη χρησιμοποίησή του για περισσότερες ταφές. Όταν προέκυπτε η ανάγκη για μια νέα ταφή, ανοιγόταν η είσοδος και παραμερίζονταν τα οστά του προηγούμενου νεκρού (ανακομιδή) για τη δημιουργία χώρου. Ο νεκρός τοποθετούνταν σε συνεσταλμένη (εμβρυακή) στάση μπροστά στην είσοδο. Συνοδευόταν από λιγοστά κτερίσματα, κυρίως αγγεία.

  Στο κέντρο περίπου του νεκροταφείου είχε διανοιχθεί ένας λάκκος (αποθέτης) στον οποίο απέθεταν πήλινα σκεύη (πάνω από 1500), ειδώλια και άλλα αντικείμενα καθώς και απορρίμματα (οστά ζώων), που είχαν προέλθει από τις ταφικές τελετές σύμφωνα με τα έθιμα, και έπρεπε να διασφαλιστεί ότι θα παραμείνουν στο χώρο.

  Τα κατασκευαστικά στοιχεία των τάφων και τα ευρήματα από αυτούς και τον αποθέτη παρουσιάζουν έντονες κυκλαδικές επιρροές. Ξεχωρίζουν τα αινιγματικής χρήσης «τηγανόσχημα» σκεύη, τα μαρμάρινα ειδώλια, τα εργαλεία από οψιανό της Μήλου καθώς και οστέινα αντικείμενα για την παραγωγή χρώματος / βαφής καλλωπισμού (χρωματοτρίπτες). Μερικά από αυτά εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα.

  Γενικά, το νεκροταφείο χαρακτηρίζεται από πρωτοτυπία, λόγω του συγκερασμού κυκλαδικών και ηπειρωτικών στοιχείων, υποδεικνύοντας ότι στην ανατολική ακτή της Αττικής αναπτύχθηκε ένας νέος ιδιότυπος πολιτισμός αιγαιακού χαρακτήρα.